Luận thuyết Marcion thành Sinope

Nghiên cứu kinh điển Hê-bơ-rơ, cùng với chước tác lưu hành trong Giáo hội thời sơ khai, đã dẫn Marcion đến kết luận rằng nhiều lời dạy của Chúa Giêsu không phù hợp với hành động của vị thần Yahweh hiếu chiến trong Kinh thánh Do Thái. Marcion hành động bằng cách khai triển một hệ thống đức tin nhị nguyên vào khoảng năm 144. [chú thích 2] Thuyết này phân biệt hai vị thần (chúa) - một vị siêu việt cao cấp hơn và một vị thấp hơn chính là đấng tạo hóa và cai trị thế giới này - từ đó cho phép Marcion thống nhất mâu thuẫn giữa nhận thức của ông về thần học Cựu Ước và Phúc Âm được Tân Ước bày tỏ.

Tuy nhiên, đối lập với các nhà lãnh đạo khác trong Giáo hội sơ khai, Marcion tuyên bố rằng Kitô giáo hoàn toàn không phải là sự kế tục Do Thái giáo và phủ nhận kinh Tanakh. Marcion không nói rằng kinh Do Thái sai. Thay vào đó, ông khẳng định phải hiểu Cựu Ước theo nghĩa đen, với nền tảng coi Yaweh không phải là Thượng đế được Chúa Giêsu nhắc đến. Chẳng hạn, Marcion phê phán câu chuyện Khởi Nguyên ký thuật việc Yahweh đi lại trong vườn địa đàng hỏi Adam đang ở đâu, chứng tỏ rằng Yahweh có một thể xác hữu hình và trí tuệ hữu hạn, không thể so được với Cha Thiên Thượng toàn năng mà Chúa Giêsu tuyên xưng. Theo Marcion, vị chúa trong Cựu Ước, mà ông gọi là thần Hóa Công (δημιουργός, dēmiourgos hay Demiurge), tức đấng tạo hóa, là một thần linh đầy ghen tuông của các bộ tộc Do Thái, đã tạo ra luật pháp và trừng phạt loài người vì tội lỗi bằng đau khổ và cái chết. Ngược lại, Thượng đế mà Chúa Giêsu tuyên xưng là một vị thần khác hẳn, một vị Chúa bao trùm đầy yêu thương trắc ẩn nhìn xuống nhân loại với lòng nhân từ thương xót. Marcion viết tác phẩm Antitheses (Các phản đề) làm rõ sự trái ngược giữa chúa của Cựu Ước (demiurge) với Cha Thiên Thượng trong Tân Ước.

Giáo thuyết Marcion xứ Pontus vẫn tồn tại và dạy dỗ người ta thừa nhận một Thiên Chúa khác cao hơn đấng tạo hóa.

— Justinô Tử đạo, Apologia

Marcion công nhận Chúa Giêsu là con của Cha Thiên Thượng nhưng trên quan điểm sự nhập thể chỉ dừng lại ở phần tâm linh, nghĩa là phần con người của Chúa Giêsu chỉ là thân xác vật chất bình thường, từ đó cũng phủ nhận luôn sự giáng sinh, sự chết và Sự phục sinh của Giêsu.

Marcion là người đầu tiên đưa ra giáo luật Cơ Đốc, chỉ bao gồm mười một sách chia làm hai phần: phần Phúc Âm là Phúc Âm Luca đã bị cắt xén, và phần Công Vụ gồm tuyển tập mười thư tín của sứ đồ Phaolô cũng ngắn hơn bản kinh luật chính thức về sau (như ngày nay). Khi ấy, Irênê, Tertullianus và Epiphanius cho rằng các kinh luật mà Marcion đưa ra đã bị ông sửa chữa cho phù hợp với quan điểm thần học của mình; nhiều học giả hiện đại cũng nhất trí với ý kiến này.[21] Tuy vậy, một số học giả lại cho rằng Marcion đã không chỉnh sửa các bản văn đó, mà thực ra là một số phiên bản cổ hơn bản kinh thông dụng.[2] [22] [3] [23] Như Phúc Âm Mác mà Marcion sử dụng không có các chi tiết về sự giáng sinh và thời niên thiếu của Chúa Giêsu. Thú vị ở chỗ nó lại có những chi tiết thuộc về Do Thái thách thức lại tính đúng đắn của thuyết nhị nguyên Marcion - là bằng chứng được các Kitô hữu tiên khởi khai thác khi tranh biện chống lại Marcion.[22]

Sứ đồ John (trái) và Marcion thành Sinope (phải), từ Thư viện Morgan MS 748, thế kỷ 11

Trọng tâm của các thư tín Phaolô trong kinh luật Marcion phản ánh thực tế rằng Marcion coi Phaolô là người biên dịch và truyền tải đúng đắn những giảng dạy của Chúa Giêsu, đối lập với Mười Hai Tông Đồ và hội thánh Jerusalem lúc đó.[3] Dựa trên các thư tín Phaolô, Marcion khằng định sự cứu rỗi đến duy bởi đức tin vào Chúa Giêsu, chứ không phải bằng cách tuân theo luật Do Thái. Marcion đã triển khai sự khác biệt Phaolô đề ra giữa luật pháp và đức tin vào Chúa Giêsu dẫn đến kết quả là tách biệt hoàn toàn Luật pháp Cựu Ước và Phúc Âm.[13] Theo nghĩa này, Marcion được đánh giá là làm trọn thành quan điểm Phaolô nhưng đồng thời đã cực đoan hóa giáo huấn của vị sứ đồ này.[8]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Marcion thành Sinope http://www.earlychristianwritings.com/info/marcion... http://www.scribd.com/doc/60958056/Tomislav-J-%C5%... http://www.marcionite-scripture.info/ http://khazarzar.skeptik.net/books/justinus/apolog... http://www.ccel.org/ccel/harnack/origin_nt.v.i.htm... http://www.ccel.org/ccel/harnack/origin_nt.v.vi.ht... http://www.gnosis.org/library/marcion/Galatian.htm http://www.gnosis.org/library/marcionsection.htm http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Pope_Ani... http://www.tertullian.org/anf/anf03/anf03-24.htm#P...